Өзімізге сұрақ қоялық. «Мен бақытты өмір сүру үшін табысым қанша болуы керек?», «Менің күй – жайым табыс көзіне байланысты ма?» және «Ақша расында да мені бақытты ете ме?»… Осы бір сұрақ қойылған кезде расында сасып, ойланып әбігерге салынады екенсің. Алайда, осы сұрақты қозғап, белгілі бір ой қалыптастырып, қорытындыға келе алуымыз үшін, осы тақырыпты қозғап отқан жайым бұл…
Табыс – әр адамның белгілі білімі үшін не атқарған еңбегі үшін алатын ақысы. Кімге қалай келетінін білмеймін, бірақ табыс еңбекпен жететін дүние болған соң, ыстық та болады. Сұраққа оралсақ, ең алғашқы ойымызға келетін ой ол – «Әрине де, табыс көзі маңызды емес. Бақытты сатып ала алмаймыз ғой..» деген сияқты болуы керек. Алайда, оның да алар орны бар екен. Бұл сұрақтың жауабын нақты білу үшін тіпті зерттеу жұмыстары жасалған екен…
1. АҚШ – тағы Penn’s Wharton School ғылыми қызметкері Мэттью Киллингсворт «Сіз өз өміріңізге көңіліңіз тола ма?, Қаншалықты?» деген секілді сұрақтары бар сауалнама бағдарламасын құрды. Сауалнамаға 18 – 65 жас аралығында 33 000 адам қатысса керек. Киллингсворт сөзінше ол, жалпы ақшаға қажеттілік туындамайтын, бақытты өмір «сүргізетін» орташа табыс көзін есептеді. Құны – бір толыққанды отбасы үшін жылына 75 мың долларды (қазір 36 млн тг) құрайды екен.
2. 2022 жылдың соңында PNAS ғылыми журналында ғылыми жұмыс жарияланады. Ондағы ғылыми жұмыстың авторлары жалақы өскен сайын бақыт деңгейі де артады деп хабарлайды. Ондағы қалыптасқан ой, белгілі бір табыс (яғни оның өсуі) оның мөлшеріне қарамастан адамды бақытты етеді екен. Табыс қаншалықты көбейсе, соншалықты күнделікті бақыт сезімінің өлшемі де жоғарылайды. Ал, 2010 жылы экономика саласындағы Нобель сыйлығының иегерлері Дэниел Канеман мен Ангус Дитон осы іспеттес атақты зерттеуі бойынша 75мың доллар табысқа жеткен адам бұдан артық табысқа жетсе, бақыт өлшемі күнделіктіден жоғары бола қоймайды екен.
Сонда, орташа не төмен табыс шынымен өмір сапасы мен әл-ауқаттың төмен не жоғары болуына әсер етеді екен. Бұдан түйін: «Біз бақытты емес, өмірге қанағаттануды сатып алады екенбіз.» Әрине, ақша – ол тек белгілі мүддеміз бен мақсатымызды орындағанда көмек беретін құрал не дүние екенін ұмытпағанымыз абзал және оны да дұрыс қолдана білуіміз қажет. Дұрыс емес қолда үлкен мөлшерде ақша болса да, бақытсыздық пен сәтсіздіктерді алып келуі әбден мүмкін. «Табысты болу» деген ұғымды тек қаражат тақырыбында ғана түсінуге кеңес бермеймін. Сондықтан, дүние артынан қумай, жәй ғана ләззат алып, қолдағымен бақытты өмір сүргеніміз жөн. Сонда, біздің бақытты өмір сүруімізге не кедергі?..
Обайдуллина Елдара
Жас тілші