Жақында смм-журналистика пәнінде сторителлингті қарастырдық. Аннет Симмонстың “Сторителлинг. Как использовать силу историй” кітабын оқуға тапсырма берілді. Әрине, барлығымыздың оқуға құштарлығымыз болған жоқ. Әр жолы бір сылтау айтып, созып жүре бердік. Содан кейін кітапті тарауларға бөліп оқуға ұсыныс түсті. Маған үшінші тарау берілді. “В чем история может превзойти факты” деп аталады.

Басында тапсырма болғандықтан өзімді қинап оқуға кірістім. Бірақ бастаған соң бір демде оқып шықтым. Тарау сторителлингтің фактілермен сабақтастығы жайлы. “Егер фактілердің ешкім үшін мағынасы мен маңызы болмаса олар ешкімге де, ештеңеге де әсер ете алмайды”, — дегенді көзім шалды. Осы сөйлемді оқып, түсіне алмадым. Біз үшін, журналистика үшін маңыздысы — факт, дәлел, аргумент. Ақпарат тарату, қоғамды құлақтандыру — біздің міндетіміз. Оқуға түскелі бері фактісіз ештеңені алға тартуға болмайтындығын ойымызға құйып келеді. Сонда бұл сөйлемді қалай түсінеміз? Фактілердің маңызы болмауы мүмкін бе?

Автор оған бірнеше түсінік келтіреді. Егер сіз адамдарға оқиғасыз жалаң «фактілерді» ұсынсаңыз, олар жай ғана сол фактілерді елемейді немесе оларды ескі оқиғаларға сәйкес бұрмалап алады. Нақты фактіні көрсету үшін оны оқиға арқылы жеткізу керек. Бұнымен келісуге болатын сияқты.

Мысал ретінде, бір ғалымның көпшілік алдындағы дәрісін алайық. Барлығы бірден құрғақ фактілер жиынтығы мен қызықсыз ақпараттарды күтеді. Бірақ ғалым дәрісті әңгімеден бастаса, өз хикаясын айтып берсе ше? Тыңдаушылардың көңіл-күйіне әсер етіп, оқиғамен қызықтыра алса, ары қарайғы қозғайтын тақырыбы мүлдем бөлек кейіпке енеді.

Бұдан бөлек, адамның ұсынысынан сыпайы түрде бас тарту жағдайын да алға тартады. Сіздің «иә» деп айтқаныңызды естігісі келетін адамға «жоқ» деп айтпас бұрын, оған сіздің бас тартуыңызды түсінуге көмектесетін оқиғаны айтып беріңіз. Егер әңгіме шынымен жақсы болса, адамдар сіздің «жоқ» дегеніңіз «иә» дегеннен әлдеқайда дұрысырақ екеніне келіседі.
Міне автор осы сынды мысалдарды келтірген. Дегенмен бұл мысалдардан сұрағыма жауап таба алмадым.
Тарау оқиғасыз фактілердің болмайтынын жеткізген. Бірақ, мен бұл жерде керісінше фактісіз, жай ғана мәнсіз оқиғалар жинағын көргендей болдым.

Ал сіз қалай ойлайсыз?
Оқиғасыз факт болмайды ма? Әлде фактісіз оқиға болмайды ма?
Мөлдір Мандыбекқызы